پونه کوهی از زمانهای قدیم مصرف دارویی و غذایی داشته است، برای مدت زیادی پونه کوهی به عنوان غذای کلیدی در خوراکی ها، آنتی اکسیدان و برای پیشگیری از برخی بیماری ها شناخته شده است. پونه کوهی که در مصر با نامی خطاب می شود که به معنی “لذت کوهی” است، بومی منطقه ی گرم و معتدل غربی و جنوب غربی اروپا، آسیا و مدیترانه است.
گیاه شناسان این گیاه را از خانواده نعناع می دانند، این گیاه درختچه ی کوچک دارد که ارتفاع آن تا ۷۵ سانتی متر می رسد و در قسمت بالای آن با چند شاخه با برگ های بیضی شکل سبز مایل به خاکستری کوچک و گل های کوچک سفید یا صورتی پوشیده شده است. پونه کوهی به طور گسترده در غذاهای ایتالیایی و یونانی به کار برده میشود.
برگ های این گیاه دارای طعم معطر، گرم و کمی تلخ بوده ولی شدت آنها متفاوت است. با این حال پونه کوهی با کیفیت خوب می تواند زبان را تقریباً بی حس کند. تاثیر آب و هوا، فصل، و خاک ترکیبات گوناگونی از این گیاه را در سراسر اروپا به وجود آورده است. مرزنجوش نوع یونانی دیگری از پونه کوهی است که با داشتن عطر و بوی تند و تیز و طعم خاص شناخته می شود.
پونه کوهی
خواص پونه کوهی :
پونه کوهی شامل انواع مختلفی از ترکیبات شیمیایی گیاهی است که به پیشگیری از بیماری ها و حفظ سلامتی، کمک می کند.
قطعات گیاه حاوی کلسترول نبوده با این حال، منبع غنی از فیبر است که به کنترل سطح کلسترول خون کمک می کند.
پونه کوهی شامل چندین نوع روغن سالم و مفید ضروری مانند کارواکرول، تیمول، لیمونن، پینن، اوسیمن و کاریوفیلن است. برگ و ساقه ی پونه کوهی، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد نفخ بوده و خاصیت cholagogue (کمک ترشح صفرا)، معرق (تولید عرق)، خلط آور، محرک و خواص مقوی و ملایم دارد، جوشانده ی آن، برای درمان سرماخوردگی، آنفولانزا، تب خفیف، سوء هاضمه، ناراحتی معده، و دردهای دوران قاعدگی مفید است.
تیمول موجود در پونه کوهی، فعالیت ضد قارچی و ضد باکتری دارد.
پونه کوهی غنی از آنتی اکسیدان پلی فنول فلاونوئید (ویتامین A، کاروتن، لوتئین، ZEA-xanthin و کریپتوکسانتین) است و به عنوان یکی از منابع گیاهی با بالاترین فعالیت آنتی اکسیدان امتیاز دهی می شود. این ترکیبات در پاکسازی و محافظت در برابر رادیکال های اکسیژن آزاد و گونه-های اکسیژن فعال (ROS) که نقش مهمی در پیری و مراحل مختلف به-وجود آمدن برخی بیماری ها دارد ، مفید هستند.
ماده محرک موجود در پونه کوهی، علاوه بر افزایش قدرت هضم معده با ترشح فراوان آب در دستگاه گوارش، تحرک روده را هم بهبود می دهد.
پونه کوهی یک منبع عالی از مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم، منگنز، آهن و منیزیم است که گیاه شگفت انگیزی به شمار می رود. پتاسیم بخش مهمی از سلول و مایعات بدن است که به کنترل ضربان قلب و فشار خون ناشی از سدیم بالا، کمک می کند. منگنز و مس توسط بدن به مکمل برای آنزیم های آنتی اکسیدان، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز تبدیل می شود. آهن موجود در پونه کوهی از کم خونی جلوگیری می کند، منیزیم و کلسیم از جمله مواد معدنی مهمی هستند که متابولیسم استخوان را بهبود می بخشد.
علاوه بر این، پونه کوهی تازه یک منبع عالی از ویتامین آنتی اکسیدان (ویتامین C) است. ویتامین C کمک می کند تا بدن انسان در برابر عوامل عفونی، سموم و رادیکال های التهابی آزاد، مقاومت تر باشد.
نحوه استفاده و خواص پونه کوهی
پونه کوهی جزو موادغذایی فوق العاده ای است که یکی از پایه های رژیم غذایی مدیترانه ای سالم در کنار روغن زیتون، ماهی و تعداد زیادی از گیاهان و سبزیجات به شمار می آید. ارزش غذایی پونه کوهی بسیار بالا است به طوری که در صد گرم از این گیاه (مشخصات کامل این گیاه در جدول آورده شده است)، مواد مغذی زیر وجود دارد:
• فیبر غذایی – ۱۰۷ ٪
• پیریدوکسین – ۹۳ ٪
• ویتامین C – ۸۳ %
• ویتامین A – ۲۳۰ %
• ویتامین K – ۵۱۸ %
• آهن ۵۵۰ ٪
• منگنز – ۲۰۳ ٪
نحوه تهیه و نگهداری پونه کوهی
پونه کوهی خشک می تواند در تمام طول سال به راحتی در عطاری ها در دسترس باشد، سعی کنید گیاهان تازه را به جای شکل خشک شده آن تهیه نمایید، به دلیل اینکه در عطر و طعم و اسانس، ویتامین های حیاتی و آنتی اکسیدان هایی مانند بتاکاروتن، ویتامین C، و folates غنی تر خواهند بود.
برگ پونه های تازه، سبز رنگ، پرطراوت و ساقه دار را انتخاب کنید که فاقد کپک، بدون تغییر رنگ هستند. برگ های تازه پونه کوهی باید در داخل یخچال در کیسه سربسته و یا پیچیده شده در یک کیسه کاغذی مرطوب نگهداری شود و برگ های خشک پونه کوهی را می توان برای ماه ها در یک ظرف شیشه ای محکم در یک جای خنک، تاریک و خشک نگه داشت.
نحوه استفاده از گیاه پونه کوهی
به منظور حفظ عطر و طعم، برگ پونه کوهی را به طور کلی فقط قبل از استفاده آماده کنید، در ادامه چند نکته برای مصرف این گیاه آورده شده است:
• شاخ و برگ گیاهان پونه کوهی به طور گسترده به عنوان یک ادویه شده و اساساً در غذاها به عنوان چاشنی به منظور افزایش عطر و طعم مورد استفاده قرار می گیرد.
• . همراه با دیگر اقلام تند که به عنوان عامل طعم دهنده در تهیه پیتزا، مرغ، ماهی و غذاهای گوشتی استفاده می شود، پونه از زمان های قدیم در تهیه بسیاری از غذاهای محبوب مدیترانه و مکزیک استفاده می شده است.
• همچنین، در تهیه انواع سوپ، املت، سس ها و ترشی مورد استفاده قرار می گیرد.
• برگ پونه کوهی تازه خرد شده، افزودنی خوبی به سالاد است