مادر بزرگ ها می گویند با شنیدن نام شپش ترسی عجیب در وجودمان حس می کردیم چون در قدیم تنها راه خلاص شدن از شپش ها تراشیدن موها بود . باید از موهای زیبا و بلندمان دل می کندیم و این یعنی ترسی توصیف نشدنی برای یک دختر .هر چند امروزه با ورود شامپو های ضد شپش دیگر این تراشیدن موها غیر ضروری شده اما هنوز ابتلا به شپش یکی از بیماریهای شایع در همه سنین بویژه در سنین مدرسه است.بنابراین آگاهی از علائم و نشانه های این بیماری در مدارس ، گامی مثبت در جهت کنترل بیماری محسوب می شود.چون وقتی یک مورد شپش در کلاس کشف شد تمام دانش آموزان همان کلاس باید بررسی شوند.برادران و خواهران و اولیاء دانش آموزان مبتلا نیز باید مورد بررسی قرار گیرند. به بهانه بازگشایی مدارس و شیوع شپش گفتگویی ترتیب داده ایم با دکتر محمد علی نیلفروش زاده رییس مرکز تحقیقات پوست و سلولهای بنیادی که می خوانید
آقای دکتر چه کسانی در معرض ابتلا به شپش هستند.
شپش سر یک مشکل شایع است. شپش ها حشرات انگلی کوچک و خاکستری رنگی هستند که روی پوست سر انسان زندگی می کنند. طول بدن یک شپش بالغ حدود ۳-۱ میلی متر است. این حشرات توانایی پرواز یا جهیدن یا نفوذ به درون پوست سر را ندارند ولی شش پای آنها کاملاً برای چسبیدن به موها تکامل یافته است. وجود شپش سر دلیل بر عدم نظافت نیست. هر کسی ممکن است به شپش سر مبتلا شود، فقیر یا غنی. تمیز یا کثیف ولی در بچه های بین ۴ تا ۱۱ سال بیشترین شیوع دیده می شود و در دختران بیش از پسران است همچنین در سن شروع مدرسه نیر شایع تر است.شپش سر معمولاً به شکل فرد به فرد و با تماس سر افراد سرایت پیدا می کند. حدود ۳۰ ثانیه طول می کشد که یک شپش از یک سر به سر دیگر انتقال پیدا کند. سرایت از طرق دیگر شیوع کمتری دارد مثل کلاه، شانه یا بالش.نکته اینکه شپش سر از حیوانات قابل سرایت نیست. علامت این عارضه، خارش شدید و بدون علت سر است که بر اثر خارش شدید گاهی اوقات ممکن است عفونت پوستی و زرد زخم ناحیه پشت سر و پشت گوش هم ایجاد شود.
این مشکل چقدر شایع است؟
متاسفانه در این سال های اخیر شپش سر شایع شده است، همین چند ماه قبل بود که هشداری برای شیوع شپش در مهد کودک ها دادیم .به ویزه مهد کودک هایی که مخصوص متمولین و خانواده های پولدار بود.در واقع شپش را نباید یک مشکل بهداشتی دانست، بلکه بیشتر یک مشکل فرهنگی است، زیرا فرد مبتلا اگر به موقع به پزشک مراجعه و خود را درمان کند و از اقدامات پیشگیرانه بهره ببرد، از انتقال آن به دیگران جلوگیری می شود. ولی متاسفانه به علت کم توجهی، وقتی فردی مبتلا می شود، در محیط مدرسه یا کار، به راحتی این حشره را به دیگری منتقل می کند و زمانی فرد متوجه شپش سر می شود که دچار خارش های شدید شده است و چند ماه از بیماری اش گذشته و ده ها نفر را مبتلا کرده است. لذا مشکلی که الان در تهران مشاهده می کنیم، به همین علت است.وگر نه شپش ها به راحتی درمان می شوند، . این درمان ساده می تواند از انتقال بیماری جلوگیری کند و برای این کار، همه اعضای خانواده باید درمان شوند.
در قدیم موی مبتلایان را می تراشیدند .آیا الان هم مواردی را داریم که نیازی به این کار باشد؟
خیر.برای درمان شپش سر نیازی به تراشیدن مو نیست و به راحتی با یک شامپو می توان آن رابرطرف کرد. . این شامپوها به علت دارا بودن ترکیبات شیمیایى بخصوص باعث مرگ شپشها میشوند و به مرور زمان با حل کردن کپسول تخمها آنها را از مو جدا میکنند. شامپوهاى ضد شپش از شویندههاى قوى به شمار میآیند و بدون تجویز نباید مصرف شود.
اغلب بیماران توسط شامپوهاى مخصوص و بندرت داروهاى خوراکى درمان مى شوند. نکته مهم این است که باید تمام افرادى که ساعات زیادى را در کنار هم سپرى مى کنند مثل اعضا یک خانواده همزمان مورد درمان قرار گیرند. هرچند که علامتى وجود نداشته باشد وحتى در معاینه توسط پزشک نیز علامتى دال بر دیگرى در سایر افراد خانواده وجود نداشته باشد. بنابراین اگر یک فرد در یک خانواده مبتلاست تمامى اعضا باید درمان گردند. معمولاً علت شکست درمان بیماران نیز عدم رعایت همین نکته است. برخى موارد درمان نیاز به تکرار پس از یک هفته دارند که ضرورتاً باید انجام گیرد. روسرى، شانه، برس، کلاه، شال و روبالشى و ملحفه بایددر آب داغ شسته شوند. ضدعفونى و شست و شوى فرش و موکت ومبلمان ضرورتى نداشته و نیازى به ضدعفونى کردن کل خانه وجود ندارد .
آیا می توان قبل از اینکه فرزندمان مبتلا شود پیشگیر ی کنیم؟
اگر کودک شما مبتلا به شپش شدباید بدانید که بدترین اتفاق عالم برای او رخ نداده است و مهم ترین نکته آن است که در این خصوص والدین ترس بخود راه ندهند و برای در مان اقدام کنند. البته شپش اگر برای مدتی بدون درمان بماند می تواند مشکلاتی برای سلامتی فرد و دیگران ایجاد کند.
.پیشگیرى معمولاً با ارتقا بهداشت کل جامعه میسر است، با آگاهى دادن به والدین، آموزگاران و افراد دیگر جامعه مى توان با کنترل هرچه سریعتر موارد مبتلا به کاهش ابتلا سایرین کمک کرد. و در آخر لازم به ذکر مجدد است که شپش سر در هر طبقه اجتماعى و اقتصادى مى تواند دیده شود و رعایت دقیق موازین بهداشتى هرچند بسیار مفید و کمک کننده ولى احتمال ابتلا را منتفى نمى سازد.والدین نباید خود را سرزنش کنند .
گر چه بهبود وضعیت بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی به شپش داشته است، اما همچنان این انگل گستردگی جهانی دارد. شپش مختص جامعه یا طبقه اجتماعی خاصی نیست.
طول مو، جنس ، سن و رنک مو تاثیری در انتقال شپش نداشته ، شامپو کردن معمولی باعث از بین رفتن یا پیشگیری از آن نمی شود
پس کافیست در موارد مشکوک به پزشک مراجعه کنیم .آیا خارش سر هم جزئ موارد شک است؟
شک به بیمارى اولین قدم تشخیص شپش سر است.. خارش سر بخصوص خارش بدون علت در یک کودک در سنین مدرسه باید از این جهت مورد بررسى قرار گیرد..
. معمولاً خارش در ناحیه پشت سر و اطراف گوش ها بوده و یا دراین نقاط از شدت بیشترى برخوردار است.اولین علائم بالینی در سر، موقعی اتفاق می افتد که شپش شروع به حرکت می کند که معمولاً از حاشیه دو طرف سر شروع می شود و بعد به طرف مرکز سر گسترش می یابد
اما از آنجا که تقریبا همه افراد با اطلاع یافتن از وجود شپش سر در نزدیکان خود، ناگهان دچار خارش سر میشوند! بنابراین طبیعی است که صرفا وجود خارش کافی نبوده ، لازمست که معاینه و بررسی دقیق تری انجام شود خیلی از اوقات هم، مدرسه یا همسایگان ممکن است شما را از وجود شپش در دانش آموزان مطلع کنند و لازمست که شما خانواده خود را از این نظر بررسی نمایید.
شپش سر اغلب با چسبیدن به قاعده مو خود را از چشمان شما مخفی می کند، ضمن آنکه از نور و گرما هم گریزان بوده ، غالبا دور از تاج سر قرار می گیرد لذا بیشتر مشاهده رشک های چسبیده به سر است که شک به بیماری را بر می انگیزد.
چگونه می توان مطمئن شد که رشک وجود دارد ؟
آنچه مهم است آن است که رشک را از شوره سر و سایر حالات مشابه افتراق دهیم، شوره سر در واقع پوست مرده است که به راحتی از مو جدا می شود. گاهی اوقات بقایای اسپری های مو هم ممکن است با رشک اشتباه شوند، اما معاینه کامل ما در تشخیص رشک کمک می کند
راه درمان شپش پس از ۳ بار مصرف
پس از ۳ بار مصرف این پودر بطور کامل شپشها از بین می روند
برای درمان شپش سر،پودر رباسین ۲۰ میتوانیداستفاده کنید بمدت ۱۰ دقیقه روی سر بماند و بعد شسته شود و یک هفته پس از مصرف، کاملا شپشها در سر از بین می روند مصرف این پودر برای کودکان نیز قابل مصرف هست پس از یکبار مصرف ،رفتن افراد به مدرسه و مهد کودک بلامانع است و نیازی نیست از رفتن فرد به مدرسه و مهد کودک جلوگیری کرد.